ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

Συντάκτης: Ιωάννα Σκράπαρη
Παθολόγος-Διαβητολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ, Α΄ Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ.

Η δραστηριότητα στη θάλασσα είναι μια πολύ συνηθισμένη διέξοδος στη χώρα μας το καλοκαίρι. Κάθε άτομο που λαμβάνει ινσουλίνη μπορεί να απολαύσει τη θάλασσα με τον τρόπο που επιθυμεί, φροντίζοντας παράλληλα τη διαχείριση της ινσουλινοθεραπείας του προς αποφυγή υπογλυκαιμίας ή σημαντικής απορρύθμισης. Ιδιαίτερα για την κολύμβηση ορισμένες αδρές επισημάνσεις είναι οι εξής:

Η κολύμβηση είναι μικτή δραστηριότητα. Εμπεριέχει αερόβια συνιστώσα δηλαδή ρυθμικά επαναλαμβανόμενες κινήσεις μυϊκών ομάδων, που οδηγούν σε μεγαλύτερη και ταχύτερη πρόσληψη της γλυκόζης από τους μυς. Ταυτόχρονα περιλαμβάνει και άσκηση δύναμης ώστε να προωθηθεί το σώμα στο νερό, δηλαδή αναερόβια συνιστώσα, που μέσω κατεχολαμινών οδηγεί σε αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη. Δεν είναι προβλέψιμο ποια συνιστώσα θα υπερισχύσει επομένως δεν είναι εκ των προτέρων γνωστό αν κατά τη διάρκειά της κολύμβησης θα επέλθει μείωση, αύξηση ή σταθερότητα του σακχάρου.

Προκειμένου η κολύμβηση να αποβεί ασφαλής, απαιτείται έλεγχος του σακχάρου προ της έναρξης. Το ασφαλές σάκχαρο έναρξης κυμαίνεται μεταξύ 126 και 216 mg/dl και εξατομικεύεται αφού ληφθούν υπόψιν ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας, η εμπειρία του ασθενούς, η ένταση και η διάρκεια της κολύμβησης που θα ακολουθήσει.

Συχνά προ της έναρξης της κολύμβησης (ιδιαίτερα αν η τιμή του σακχάρου είναι <160mg/dl) είναι απαραίτητη η λήψη 15-30g σύνθετων υδατανθράκων (πχ μισό ή ένα φρούτο), ενώ σε πολύ χαμηλές τιμές 70-90mg/dl λαμβάνονται υδατάνθρακες και η κολύμβηση μετατίθεται μέχρι το σάκχαρο να ανέλθει στην προκαθορισμένη (από τον θεράποντα) ασφαλή τιμή. Σε υψηλές τιμές σακχάρου ιδιαίτερα>250mg/dl, είναι απαραίτητος ο έλεγχος κετόνης. Δεν ξεκινάμε κολύμβηση με επίπεδα κετόνης >0,6mmol/L. Επί απουσίας κετόνης διορθώνουμε αλλά με το 50% της δόσης που υπολογίζεται με τον συνήθη δείκτη διόρθωσης(ICR).

Οι αποφάσεις για τη λήψη υδατανθράκων ή ινσουλίνης λαμβάνονται αποτελεσματικότερα και ασφαλέστερα όταν ο αυτοέλεγχος γίνεται με συσκευή 24ωρης καταγραφής (CGM), οπότε παράλληλα με την τιμή του σακχάρου λαμβάνεται υπόψιν και το βέλος τάσης.

Σε προγραμματισμένη κολύμβηση καλό είναι να έχει προηγηθεί μειωμένη δόση βασικής ινσουλίνης κατά 20-30%. Στους ασθενείς με αντλία συνιστάται μείωση του βασικού ρυθμού κατά 50%-80% 1ως2ώρες προ της κολύμβησης. Εάν έχει ήδη ληφθεί γευματική ινσουλίνη το προηγούμενο 3-ωρο είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψιν ο υπολειπόμενος χρόνος δράσης της δόσης.

Ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του σακχάρου κατά τη διάρκεια της κολύμβησης, τις ώρες που ακολουθούν η ευαισθησία στην ινσουλίνη αυξάνεται. Η αυξημένη ευαισθησία μπορεί να διαρκέσει ολόκληρο το επόμενο 24ωρο ως 48ωρο. Κατά τη διάρκεια αυτών των ωρών οι ανάγκες σε ινσουλίνη είναι μειωμένες. Συνεπώς, συνιστάται η μείωση των δόσεων που έπονται της κολύμβησης:

• Μείωση βασικής κατά 20-30%.
• Μείωση του βασικού ρυθμού αντλίας κατά 30-50%.
• Μείωση και των γευματικών ή διορθωτικών bolus κατά 20-30%.

Στα υβριδικά συστήματα, όπου δεν υπάρχει προκαθορισμένος βασικός ρυθμός, ένας τρόπος να μειωθεί η βασική χορήγηση ινσουλίνης είναι η επιλογή υψηλότερου στόχου (150mg/dl).

Οι παραπάνω οδηγίες είναι ενδεικτικές. Προφανώς το πλάνο διαχείρισης της ινσουλίνης εξατομικεύεται πάντα και διαμορφώνεται σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό.

Η ινσουλίνη είναι προτιμότερο να χορηγείται στην κοιλιά. Τα άκρα συμμετέχουν στη μυϊκή δραστηριότητα της κολύμβησης επιταχύνοντας την απορρόφησή της.

Η χρησιμότερη δικλείδα ασφαλείας είναι ο συχνός αυτοέλεγχος κάθε μισή ως μία ώρα μέσω CGM και η αξιοποίηση των προειδοποιητικών συναγερμών και των βελών τάσης. Ο χρόνος που επιτρέπεται η εμβύθιση των CGM στο νερό είναι ως 30 min. Οι αντλίες με εξωτερική σωλήνωση (όχι οι αντλίες επαφής) αφαιρούνται κατά τη διάρκεια παραμονής στο νερό. Ο μέγιστος χρόνος αφαίρεσης είναι 2 ώρες. Είναι σημαντικό η αντλία ή οι πένες να φυλάσσονται σε δροσερό και σκιερό μέρος ώστε να αποφευχθεί η έκθεση της ινσουλίνης σε υψηλές θερμοκρασίες.

Δεν ξεχνάμε την καλή ενυδάτωση και την αποφυγή αλκοόλ προ της κολύμβησης. Όπως πάντα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμοι απλοί ευαπορρόφητοι υδατάνθρακες (πχ ζάχαρη) για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης υπογλυκαιμίας.

Τέλος είναι χρήσιμη, ακόμα και για τα άτομα με μακρά εμπειρία στην ινσουλινοθεραπεία, η διαμόρφωση του πλάνου της δραστηριότητας στη θάλασσα σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό ώστε να ανασκοπηθούν ήδη αποκτημένες γνώσεις και να αναθεωρηθούν πιθανές παρανοήσεις.

 

Βιβλιογραφικές αναφορές:

1. Glucose management for exercise using continuous glucose monitoring (CGM) and intermittently scanned CGM (isCGM) systems in type 1 diabetes: position statement of the European Association for the Study of Diabetes (EASD) and of the International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes (ISPAD) endorsed by JDRF and supported by the American Diabetes Association (ADA). Diabetologia. 2020 Dec;63(12):2501-2520.
2. Glucoregulation during and after exercise in health and insulin-dependent diabetes. Exerc Sport Sci Rev. 2005 Jan;33(1):17-23.
3. Βαζαίου Α., Παππάς Α. Φυσική δραστηριότητα και αντλία. Από Αντλίες ινσουλίνης Συνεχής Παρακολούθηση Σακχάρου ΕΔΕ σελ147-160.