Σαρκοπενική παχυσαρκία: Μία αναδυόμενη νοσολογική οντότητα

Θεοχάρης Ι. Κουφάκης
Παθολόγος – Διαβητολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας, Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ

 

Με τον όρο σαρκοπενική παχυσαρκία ορίζεται ο συνδυασμός υψηλής ποσότητας λίπους στο ανθρώπινο σώμα και ελαττωμένης μυϊκής μάζας, η οποία συνοδεύεται από έκπτωση της μυϊκής λειτουργικότητας. Η αναγνώριση αυτής της νέας νοσολογικής οντότητας ανατρέπει το κλασικό στερεότυπο πως άνθρωποι με αυξημένο σωματικό βάρος έχουν απαραίτητα και επαρκή μυϊκή μάζα.

Η σαρκοπενική παχυσαρκία είναι κατά κανόνα νόσος της μεγάλης ηλικίας, με πρόσφατα δεδομένα να αναδεικνύουν ότι περίπου 8% των ανθρώπων άνω των 70 ετών εμφανίζουν αυτή τη διαταραχή. Ωστόσο, φαίνεται να αφορά άτομα με παχυσαρκία όλων των ηλικιών, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και εφήβων. Από άποψη μηχανισμών που οδηγούν στην ανάπτυξη της, πιστεύεται ότι κομβικό ρόλο διαδραματίζει η συστηματική φλεγμονή που χαρακτηρίζει την παχυσαρκία και η οποία πυροδοτεί την απόπτωση των κυττάρων των μυών. Από την άλλη πλευρά, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα σαν συνέπεια της σαρκοπενίας συμβάλλει στην περαιτέρω αύξηση του σωματικού βάρους, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο και μία αμφίδρομη σχέση μεταξύ σαρκοπενίας και παχυσαρκίας. Η κλινική σημασία της σαρκοπενικής παχυσαρκίας είναι ιδαίτερα μεγάλη, καθώς σχετικές μελέτες δείχνουν πως συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών, καταγμάτων, νοσηλείας, θνητότητας αλλά και πτωχότερη ποιότητα ζωής συγκριτικά με την παχυσαρκία χωρίς σαρκοπενία.

Δεν υπάρχει ως σήμερα ομοφωνία για τα διαγνωστικά κριτήρια αυτής της διαταραχής. Ωστόσο, η διάγνωση βασίζεται σε έναν συνδυασμό ερωτηματολογίων, λειτουργικών δοκιμασιών και απεικονιστικών μεθόδων που θα τεκμηριώσουν την παθολογική σύσταση του σώματος ως προς την ποσότητα και την κατανομή του λίπους, τη μείωση της μυϊκής μάζας και την έκπτωση της μυϊκής λειτουργικότητας. Τονίζεται ιδαίτερα ο ρόλος των γιατρών στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας οι οποίοι θα πρέπει να έχουν υψηλό βαθμό κλινικής υποψίας για την παραπομπή αυτών των ασθενών σε εξειδικευμένα κέντρα. Από θεραπευτικής άποψης, η εφαρμογή άσκησης αντιστάσεων σε συνδυασμό με υποθερμιδική δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη θεωρείται μέχρι στιγμής η πλέον κατάλληλη προσέγγιση.

Συμπερασματικά, η σαρκοπενική παχυσαρκία αποτελεί αναδυόμενη νοσολογική οντότητα με μεγάλη κλινική σημασία, καθώς ο συνδυασμός σαρκοπενίας και παχυσαρκίας σχετίζεται με χειρότερες εκβάσεις από ότι η κάθε διαταραχή χωριστά. Περαιτέρω μελέτες απαιτούνται για τον καθορισμό της βέλτιστης διαγνωστικής και θεραπευτικής προσέγγισης.

 

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Donini LM, Busetto L, Bischoff SC, Cederholm T, Ballesteros-Pomar MD, Batsis JA, et al. Definition and Diagnostic Criteria for Sarcopenic Obesity: ESPEN and EASO Consensus Statement. Obes Facts. 2022;15(3):321-35.
2. Prado CM, Batsis JA, Donini LM, Gonzalez MC, Siervo M. Sarcopenic obesity in older adults: a clinical overview. Nat Rev Endocrinol. 2024 May;20(5):261-77.