Αρχή / Αρχική Σελίδα / Υπερτριγλυκεριδαιμία και λοιποί παράγοντες κινδύνου για χρόνια νεφρική νόσο στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2: Μια σειρά από -νοσοκομειακά εδραζόμενο- κλινικό πληθυσμό

Υπερτριγλυκεριδαιμία και λοιποί παράγοντες κινδύνου για χρόνια νεφρική νόσο στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2: Μια σειρά από -νοσοκομειακά εδραζόμενο- κλινικό πληθυσμό

Hypertriglyceridemia and Other Risk Factors of Chronic Kidney Disease in Type 2 Diabetes: A Hospital-Based Clinic Population in Greece Ilias N. Migdalis1,*, Ioannis M. Ioannidis 2, Nikolaos Papanas3, Athanasios E. Raptis4, Alexios E. Sotiropoulos5,George D. Dimitriadis4 and on behalf of the Hellenic Diabetic Nephropathy Study (HDNS) †/. J. Clin.Med. 2022, 11, 3224.

https://doi.org/10.3390/jcm11113224

 

Εισαγωγή: Ο Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2)  και η Αρτηριακή Υπέρταση (ΑΥ) συνιστούν τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη χρόνιας νεφρικής νόσου (ΧΝΝ) [1]. Προηγούμενες μελέτες αναδεικνύουν αυξημένο επιπολασμό (27.9–63.9%) διαβητικής χρόνιας νεφρικής νόσου (ΔΧΝΝ) στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2)[2]. Στην Ελλάδα μάλιστα, πρόσφατα ανακοινώθηκε 45% συνολικός επιπολασμός ΔΧΝΝ (ήπια, μέτρια και σοβαρή) σε νοσοκομειακό πληθυσμό διαβητικών ασθενών, που παρακολουθούνται σε εξωτερικά διαβητολογικά ιατρεία (Μελέτη Redit-2-Diag) [3]. Ο ρυθμός εξέλιξης σε ΔΧΝΝ εμφανίζει βέβαια σημαντική μεταβλητότητα και παρότι γενικά χαρακτηρίζεται από χρόνια προοδευτική πορεία σχετιζόμενη με αρκετούς παράγοντες κινδύνου, σε συγκεκριμένες υποομάδες ασθενών με ΣΔ2, η ΔΧΝΝ εξελίσσεται ιδιαιτέρως γρήγορα. Η υπεργλυκαιμία και η υπέρταση συνιστούν τους κυριότερους παράγοντες για ανάπτυξη και εξέλιξη της ΧΝΝ. Παρά βέβαια την επίτευξη των στόχων που προτείνονται για τα επίπεδα γλυκόζης και αρτηριακής πίεσης (ΑΠ), ο υπολειπόμενος κίνδυνος της ΔΧΝΝ παραμένει σχετικά υψηλός κυρίως εξαιτίας της δυσλιπιδαιμίας, που παρατηρείται, με την υπερτριγλυκεριδαιμία να αποτελεί την πιο συχνά απαντώμενη διαταραχή [4–6].  Σκοπόςτηςπαρούσας μελέτηςυπήρξεναεξετασθείηδυσλιπιδαιμία και λοιποί κύριοι παράγοντες κινδύνου με στόχο την πρόληψη και θεραπεία του υπολειπόμενου κινδύνου για ΧΝΝ.

Υλικό και μέθοδοι: Οι συμμετέχοντες προέρχονται από τη μελέτη Redit-2-Diag, η οποία συμπεριέλαβε 1759 ασθενείς σε μια περίοδο 6 μηνών από τον Ιούνιο του 2015 ως τον Μάρτιο του 2016 [3].Εργαστηριακός έλεγχος (ουρία, κρεατινίνη,  λεύκωμα ούρων, ACR, HbA1c, λιπίδια) ελήφθη σε όλους τους συμμετέχοντες 6 μήνες πριν την έναρξη της μελέτης. Η βαρύτητα της ΧΝΝ κατηγοριοποιήθηκε σύμφωνα με τα KDIGO κριτήρια. Όλοι οι συμμετέχοντες ταξινομήθηκαν ανάλογα με τον eGFR τους (mg/mL/1.73 m2): G1 > 90, G2 60–89, G3a45–59, G3b 30–44, G4 15–29 καιG5 < 15 αλλά και με βάση την τιμή ACR(albumin/creatinine ratio-mg/g Cr): A1 < 30, A2 30–300 και A3 > 300. Οι κατηγορίες G1A1 και G2A1 θεωρήθηκαν εντός φυσιολογικών ορίων. 4 τελικές κατηγορίες οργανώθηκαν ακολούθως: φυσιολογική νεφρική λειτουργία, ήπια, μέτρια και σοβαρή ΧΝΝ.

Αποτελέσματα: Συνολικά, 1372 ασθενείς(77.9%) εμφάνιζαν δυσλιπιδαιμία και 1363 (77%) αρτηριακή υπέρταση. Οι ασθενείς με ΔΧΝΝ συγκρινόμενοι με εκείνους χωρίς ΔΧΝΝ είχαν υψηλότερη μέση τιμή HbA1c (7.2 vs. 7.0%), ΣΑΠ (137.7 vs. 130.7 mmHg) και τριγλυκεριδίων (160.3 vs. 136.1 mg/dL), με            p< 0.01 σε όλα τα παραπάνω. Αύξηση στην τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης HbA1C (κατά 1 μονάδα %) και της συστολικής αρτηριακής πίεσης (ΣΑΠ κατά 1 mmHg) αυξάνει την πιθανότητα να ταξινομηθεί κανείς σε σοβαρότερο στάδιο ΧΝΝ κατά 14% και 26%, αντιστοίχως. Επιπρόσθετα, αύξηση της τιμής των τριγλυκεριδίων κατά 88.5 mg/dLαυξάνει τον κίνδυνο ταξινόμησης σε σοβαρότερο στάδιο ΧΝΝ κατά 24%. Σημειώνεται ότι για τη θεραπεία της δυσλιπιδαιμίας τους, οι περισσότεροι ασθενείς λάμβαναν ήδη στατίνες (1690 ασθενείς ,96%), ενώ ακολουθούσε η χρήση της εζετιμίμπης (181 ασθενείς, 10.2%).

Συζήτηση: Η υπεργλυκαιμία και η υπέρταση συνιστούν παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου για ΧΝΝ σε ασθενείς με ΣΔ2, ενώ  ταυτόχρονα συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου, η οποία μοιράζεται την αντίσταση στην ινσουλίνη με την παραπάνω ως κοινό παθογενετικό μηχανισμό  [7,8]. Οι συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου επιτείνουν τη βλάβη του ενδοθηλίου οδηγώντας αναπόφευκτα σε αθηροσκλήρωση τόσο τα μεγάλα όσο και τα μικρά αγγεία του νεφρού [9,10]. Στην παρούσα μελέτη, οι αυξημένες τιμές τριγλυκεριδίων, ΣΑΠ και η πτωχή γλυκαιμική ρύθμιση αυξάνουν τον κίνδυνο για ΧΝΝ στον ΣΔ2 και θα πρέπει να περιλαμβάνονται στις στρατηγικές θεραπείας.

Η παρουσία ΔΧΝΝ επηρεάζει τον γλυκαιμικό έλεγχο, η ίδια η υπεργλυκαιμία επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία του νεφρού με σπειραματική υπερδιήθηση, αγγειοσύσπαση και αυξημένη παραγωγή προϊόντων τελικής γλυκοζυλίωσης (AGEs), ενώ την ίδια στιγμή η πρόοδος της νεφρικής νόσου επηρεάζει τη νεογλυκογένεση.

Στους ασθενείς με ΔΧΝΝ, η ιδεατή ΑΠ για ελαχιστοποίηση του κινδύνου για εξέλιξη της ΔΧΝΝ και αποφυγή καρδιαγγειακών συμβαμάτων παραμένει ασαφής [11]. Μερικές κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν στόχο ΑΠ< 130/80 mmHg και ΑΠ<140/90 mmHg για τους περισσότερους ασθενείς με ΣΔ2 και ΔΧΝΝ [11,12], με τους περισσότερους διαβητικούς ασθενείς βέβαια να έχουν ήδη υπέρταση στη διάγνωσή τους.

Οι ασθενείς με ΣΔ2 και ΔΧΝΝ παρουσιάζουν χαρακτηριστικό λιπιδαιμικό προφίλ με σημαντική υπερτριγλυκεριδαιμία και χαμηλά επίπεδα HDL-C πλάσματος [13].  Στην παρούσα μελέτη, 77.9% των συμμετεχόντων είχαν δυσλιπιδαιμία.  Αρκετές μελέτες αναγνωρίζουν τη δυσλιπιδαιμία ως παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης και εξέλιξης της ΔΧΝΝ στον ΣΔ2, παρότι ο ρόλος της παραμένει ασαφής[14,15]. Εφόσον η υπερτριγλυκεριδαιμία στον ΣΔ2 οφείλεται –τουλάχιστον εν μέρει- στην αντίσταση στην ινσουλίνη[16,17,18], η χρήση αντι-υπεργλυκαιμικών φαρμάκων ενδέχεται να παρεμβαίνει σε κάποιο βαθμό στα κλινικά αποτελέσματα στην παρούσα μελέτη, χωρίς να δύναται να επηρεάσει ωστόσο τα αποτελέσματά της, καθώς τα επίπεδα τριγλυκεριδίων πλάσματος ήταν σημαντικά αυξημένα στην ομάδα των διαβητικών ασθενών με ΔΧΝΝ έναντι της ομάδας χωρίς ΔΧΝΝ  και η υπερτριγλυκεριδαιμία εμπλεκόταν στην εξέλιξη της νεφρικής ανεπάρκειας όπως υπολογίστηκε από τον GFR.

Συμπεράσματα: Η υπερτριγλυκεριδαιμία και η υπέρταση συνιστούν ισχυρούς παραδοσιακούς  παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη και την εξέλιξη της ΔΧΝΝ. Παρά την επίτευξη των προτεινόμενων στόχων γλυκόζης και ΑΠ, ο υπολειπόμενος κίνδυνος ΔΧΝΝ παραμένει σχετικά υψηλός, όπως και η επίπτωση της υπερτριγλυκεριδαιμίας.  Στην παρούσα μελέτη, αυξήσεις στην HbA1C κατά 1%, της ΣΑΠ κατά 1 mmHg και του επιπέδου τριγλυκεριδίων πλάσματος κατά 88.5 mg/dL αύξησε την εξέλιξη της ΔΧΝΝ κατά 14%, 26% και 24%, αντιστοίχως. Επομένως,  μαζί με την υπεργλυκαιμία και την ΑΠ, και τα αυξημένα τριγλυκερίδια θα πρέπει να θεραπεύονται εντατικά, με στόχο την πρόληψη της εξέλιξης της ΔΧΝΝ στον ΣΔ2, παρότι χρειάζονται περαιτέρω μακροχρόνιες προοπτικές μελέτες, που θα επιβεβαιώσουν τα ευρήματά μας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Koye, D.N.; Magliano, D.J.; Nelson, R.G.; Pavkov, M.E. The global epidemiology of diabetes and kidney disease. Adv. ChronicKidney Dis. 2018, 25, 121–132.
  2. Griffin, T.P.; O’Shea, P.M.; Smyth, A.; Islam, M.N.; Wall, D.; Ferguson, J.; O’Sullivan, E.; Finucane, F.M.; Dinneen, S.F.;Dunne, F.P.; et al. Burden of chronic kidney disease and rapid decline in renal function among adults attending a hospitalbased diabetes center in Northern Europe. BMJ Open Diab. Res. Care. 2021, 9, e002125.
  3. Migdalis, I.N.; Papanas, N.; Raptis, A.E.; Ioannidis, I.M.; Sotiropoulos, A.E.; Dimitriadis, G.D. The prevalence of diabetic chronickidney disease in adult Greek subjects with type 2 diabetes mellitus: A series from hospital-based diabetes clinics. Diabetes Res.Clin.Pract. 2020, 11, 1–8.
  4. Webster, A.C.; Nagler, E.V.; Morton, R.L.; Masson, P. Chronic Kidney Disease. Lancet 2017, 389, 1238–1252.
  5. Fioretto, P.; Dodson, P.M.; Ziegler, D.; Rosenson, R.S. Residual microvascular risk in diabetes: Unmet needs and future directions.Nat. Rev. Endocrinol. 2010, 6, 19–25.
  6. American Diabetes Association. Microvascular complications and foot care: Standards of medical care in diabetes–2021. Diabetes Care 2021, 44, S151–S167.
  7. Ortiz, A.; Covic, A.; Fliser, D.; Fouque, D.; Goldsmith, D.; Kanbay, M.; Mallamaci, F.; Massy, Z.A.; Rossignol, P.; Vanholder, R.; et al.Board of the EURECA-m Working Group of ERA-EDTA. Epidemiology, contributors to, and clinical trials of mortality risk inchronic kidney failure. Lancet 2014, 383, 1831–1843.
  8. Major, R.W.; Cheng, M.R.I.; Grant, R.A.; Shantikumar, S.; Xu, G.; Oozeerally, I.; Brunskill, N.J.; Gray, L.J. Cardiovascular diseaserisk factors in chronic kidney disease: A systematic review and meta-analysis. PLoS ONE 2018, 13, e0192895.J. Clin. Med. 2022, 11, 3224 8 of 9
  9. Wilson, P.W.; D’Agostino, R.B.; Levy, D.; Belanger, A.M.; Silbershatz, H.; Kannel, W.B. Prediction of coronary heart disease usingrisk factor categories. Circulation 1998, 97, 1837–1847.
  10. Centers for Disease Control and Prevention. National Chronic Kidney Disease Fact Sheet, 2017; Department of Health and HumanServices, Centers for Disease Control and Prevention: Atlanta, GA, USA, 2017.
  11. Cheung, A.K.; Chang, T.I.; Cushman, W.C.; Furth, S.L.; Ix, J.H.; Pecoits-Filho, R.; Perkovic, V.; Sarnak, M.J.; Tobe, S.W.;Tomson, C.R.V.; et al. Blood pressure in chronic kidney disease: Conclusions from a Kidney Disease: Improving Global Outcomes(KDIGO) Controversies Conference. Kidney Int. 2019, 95, 1027–1036.
  12. Whelton, P.K.; Carey, R.M.; Aronow, W.S.; Casey Jr, D.E.; Collins, K.J.; Himmelfarb, C.D.; DePalma, S.M.; Gidding, S.Jamerson, K.A.; Jones, D.W.; et al. 2017ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guidelinefor the prevention, detection, evaluation, and management of high blood pressure in adults: A report of the American College ofCardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. J. Am. Coll. Cardiol.2018, 71, e127–e248.
  13. Hu, F.; Zhang, T. Study on risk factors of diabetic nephropathy in obese patients with type 2 diabetes mellitus. Int. J. Gen. Med.2020, 13, 351–360. Iglay, K.; Hannachi, H.; Howie, P.J.; Xu, J.; Li, X.; Engel, S.S.; Moore, L.M.; Rajpathak, S. Prevalence and co-prevalence ofcomorbidities among patients with type 2 diabetes mellitus. Curr.Med. Res. Opin. 2016, 32, 1243–1252.
  14. Muntner, P.; Coresh, J.; Smith, J.C.; Eckfeldt, J.; Klag, M.J. Plasma lipids and risk of developing renal dysfunction: Theatherosclerosis risk in communities study. Kidney Int. 2000, 58, 293–301.
  15. Lin, J.; Hu, F.B.; Rimm, E.B.; Rifai, N.; Curhan, G.C. The association of serum lipids and inflammatory biomarkers with renalfunction in men with type II diabetes mellitus. Kidney Int. 2006, 69, 336–342.
  16. Mitrou, P.; Boutati, E.; Lambadiari, V.; Maratou, E.; Komesidou, V.; Papakonstantinou, A.; Sidossis, L.; Tountas, N.; Kaisilambros,N.; Economopoulos, T.; et al. Rates of lipid fluxes in adipose tissue in vivo after a mixed meal in morbid obesity. Int. J. Obes. 2010,34, 770–774.

17.Dimitriadis, G.; Lambadiari, V.; Mitrou, P.; Maratou, E.; Boutati, E.; Panagiotakos, D.B.; Economopoulos, T.; Raptis, S.A. Impaired postprandial blood flow in adipose tissue may be an early marker of insulin resistance in type 2 diabetes. Diabetes Care 2007, 30,3128–3130.

  1. 18. Mitrou, P.; Boutati, E.; Lambadiari, V.; Maratou, E.; Papakonstantinou, A.; Komesidou, V.; Sidossis, L.; Tountas, N.;Katsilambros, N.; Economopoulos, T.; et al. Rates of glucose uptake in adipose tissue and muscle in vivo after a mixed meal inwomen with morbid obesity. J. Clin. Endocrinol. 2009, 94, 2958–2961.

 

Επιμέλεια: Α. Παπαζαφειροπούλου

Top