Valerie K. Sullivan, Hyunju Kim, Laura E. Caulfield, Lyn M. Steffen, Elizabeth Selvin, Casey M. Rebholz; Plant-Based Dietary Patterns and Incident Diabetes in the Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) Study. Diabetes Care 19 April 2024; 47 (5): 803–809. https://doi.org/10.2337/dc23-2013
Επιμέλεια: Χαντζαρίδης Πέτρος, Κλινικός Διαιτολόγος, MSc
Η κακή διατροφή είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου που συμβάλλει στην εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη (ΣΔ) (1). Τα άτομα που ακολουθούν χορτοφαγικά διατροφικά πρότυπα, τα οποία αποκλείουν όλα ή μερικά είδη τροφών ζωικής προέλευσης, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν ΣΔ (2). Ωστόσο λιγότερο από το 5% των ενήλικων στις Η.Π.Α., είναι χορτοφάγοι, αποδεικνύοντας ότι η απομάκρυνση των ζωικών προϊόντων δεν είναι εύκολη για τους περισσότερους (3). Η μελέτη αυτή που δημοσιεύτηκε μόλις στο Diabetes Care διερεύνησε αν τα «φυτικά» διατροφικά μοντέλα, τα οποία αποτελούνται κυρίως από φυτικές τροφές κι ελαχιστοποιούν (χωρίς να αποκλείουν) τρόφιμα ζωικής προέλευσης, μπορεί να είναι μια εφικτή διατροφική στρατηγική για την πρόληψη του ΣΔ.
Το δείγμα των συμμετεχόντων στη μελέτης ήταν 11965 άτομα και προήλθε από την προοπτική Μελέτη για τον Κίνδυνο Αθηροσκλήρυνσης στην Κοινότητα (ARIC study) (4). Οι διατροφικές συνήθειες τους αξιολογήθηκαν με ερωτηματολόγιο συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων και βαθμολογήθηκαν ως περισσότερο ή λιγότερο σύμφωνες με έναν δείκτη φυτικής διατροφής (Plant Dietary Index-PDI), με βάση την υψηλότερη πρόσληψη τροφών φυτικής προέλευσης και τη χαμηλότερη πρόσληψη τροφών ζωικής προέλευσης (5). Όλες οι φυτικές τροφές όμως δεν είναι ίδιες. Αναγνωρίζοντας ότι όσες φυτικές τροφές είναι ελάχιστα επεξεργασμένες είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες και βιοενεργά συστατικά είναι υγιεινές (π.χ. φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, όσπρια και δημητριακά ολικής αλέσεως), ενώ άλλες επεξεργασμένες, φτωχές σε θρεπτικά συστατικά, πλούσιες σε άμυλο και πρόσθετα σάκχαρα φυτικές τροφές δεν είναι τόσο αθώες (π.χ. επεξεργασμένα δημητριακά, πατάτες, γλυκά και αναψυκτικά με ζάχαρη), οι συγγραφείς ερεύνησαν επίσης τις φυτικές δίαιτες με βάση την υψηλότερη κατανάλωση υγιεινών φυτικών τροφών (healthy PDI-hPDI) συγκριτικά με την υψηλότερη πρόσληψη ανθυγιεινών (unhealthy PDI-uPDI) (6).
Σε 22 χρόνια παρακολούθησης, 4.208 συμμετοχές (περισσότεροι από 1 στις 3) ανέπτυξαν ΣΔ. Μετά από στάθμιση για πολλές σωματομετρικές και δημογραφικές παραμέτρους, ένα φυτικό μοτίβο διατροφής συσχετίστηκε με χαμηλότερη εμφάνιση διαβήτη κατά 11%. Ωστόσο, όταν ελήφθησαν υπόψη τύποι φυτικών τροφίμων, μόνο όσοι ακολούθησαν μια υγιεινή φυτική διατροφή (hPDI) εμφάνισαν στατιστικά σημαντικό χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κατά 15% και όχι όσοι επέλεξαν ανθυγιεινές φυτικές τροφές (uPDI). Μεταξύ των ανθυγιεινών επεξεργασμένων φυτικών τροφίμων, εκείνο με την μεγαλύτερη αρνητική επίδραση ήταν τα αναψυκτικά με ζάχαρη, τα οποία συνδέονταν με 16% αύξηση της πιθανότητας για ΣΔ.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι ο ρόλος της αποφυγής ζωικών τροφών στην συσχέτιση με τον κίνδυνο για ΣΔ. Με άλλα λόγια, η ευεργετική συσχέτιση της πιθανότητας για ΣΔ με τον hPDI προήλθε από την υψηλότερη πρόσληψη υγιεινών τροφίμων φυτικής προέλευσης, της χαμηλότερης πρόσληψης τροφών ζωικής προέλευσης ή και των δύο; Οι ερευνητές μετά από αναλύσεις ευαισθησίας, κατέληξαν σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Μετά τον αποκλεισμό του κόκκινου κρέατος από τη βαθμολογία (δηλαδή αγνοώντας πόσο κόκκινο κρέας έτρωγαν οι άνθρωποι), η προστατευτική συσχέτιση του hPDI μειώθηκε σημαντικά, από 15% σε 8% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ. Αυτό υποδηλώνει ότι περίπου το ήμισυ του χαμηλότερου κινδύνου διαβήτη που παρατηρείται με μια υγιεινή φυτική διατροφή προκύπτει από την χαμηλότερη πρόσληψη κόκκινου κρέατος. Αντίθετα, αφού εξαιρέθηκαν όλα τα άλλα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, εκτός από το κόκκινο κρέας, από τη βαθμολογία (δηλαδή αγνοώντας πόσα γαλακτοκομικά, αυγά, ψάρια, πουλερικά και ζωικό λίπος έτρωγαν), η προστατευτική συσχέτιση ήταν παρόμοια (14% χαμηλότερος κίνδυνος διαβήτη σε σύγκριση με 15% αρχικά).
Συνοπτικά, οι συγγραφείς κατέληξαν ότι ένα πρότυπο διατροφής βασισμένο σε ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα φυτικής προέλευσης, πλούσια σε φυτικές ίνες και βιοενεργά συστατικά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο διαβήτη. Τα ροφήματα με ζάχαρη και το κόκκινο κρέας συνδέονται στατιστικώς σημαντικά με τον κίνδυνο για ΣΔ, ενώ τα υπόλοιπα ζωικής προέλευσης τρόφιμα είναι σχετικά ουδέτερα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
(1) GBD 2019 Diabetes in the Americas Collaborators. Burden of diabetes and hyperglycaemia in adults in the Americas, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet Diabetes Endocrinol. 2022 Sep;10(9):655-667
(2) Chiu THT, Pan WH, Lin MN, Lin CL. Vegetarian diet, change in dietary patterns, and diabetes risk: a prospective study. Nutr Diabetes. 2018 Mar 9;8(1):12
(3) Corrin T, Papadopoulos A. Understanding the attitudes and perceptions of vegetarian and plant-based diets to shape future health promotion programs. Appetite. 2017 Feb 1;109:40-47
(4) Wright JD, Folsom AR, Coresh J, Sharrett AR, Couper D, Wagenknecht LE etal. The ARIC (Atherosclerosis Risk In Communities) Study: JACC Focus Seminar 3/8. J Am Coll Cardiol. 2021 Jun 15;77(23):2939-2959
(5) Willett WC, Sampson L, Stampfer MJ, Rosner B, Bain C, Witschi J etal. Reproducibility and validity of a semiquantitative food frequency questionnaire. Am J Epidemiol. 1985 Jul;122(1):51-65
(6) Satija A, Bhupathiraju SN, Rimm EB, Spiegelman D, Chiuve SE, Borgi L etal. Plant-Based Dietary Patterns and Incidence of Type 2 Diabetes in US Men and Women: Results from Three Prospective Cohort Studies. PLoS Med. 2016 Jun 14;13(6):e1002039
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.